Elimizde birçok elektronik cihaz var ve elbette, bu cihazlarımız içerisindeki birçok bileşen sayesinde çalışıyor. Ancak akıllı telefonumuzda, dizüstü bilgisayarımızda veya sık kullandığımız diğer ürünlerimizde kimi zaman, bu bileşenlerde asla istemediğimiz arızalanmalar oluyor ve biz de cihazımızı, teknik servise göndermek zorunda kalıyoruz.
Pandeminin başlamasıyla birlikte en çok sekteye uğrayan alanlardan biri de hizmet sektörü olmuştu. Sınırlı çalışanın ofise veya iş yerlerine gittiği yaklaşık 2 yıllık süreçte tüketicilerin, teknik servis süreçleri de aksadı. Bu tip durumlar için pek çok üretici alternatif çözümler üzerinde çalışırken, ortaya “kendin onar” isimli yeni bir kavram çıktı. Bu sistem ile kullanıcıların, eğer bu konuda tecrübelilerse üreticilerin kendilerinden veya yetkilendirdikleri üçüncü taraf satıcılardan (iFixit gibi)satın aldıkları parçalar ile onarım süreçlerini kendileri gerçekleştirebilecekleri ifade ediliyordu.
Apple, kısa bir süre önce kendin onar programı kapsamında kullanıcılara parça satışı yapılacağını duyurmuştu, Microsoft da iFixit ile benzer konuda iş birliği içerisinde. Ülkemizde ve Avrupa’da konuya ilişkin net gelişmeler olmasa da, ABD’de üreticilerin yedek parçaları onarım için insanlara satmasının önünü açacak yasa, New York’ta onaylandı. Böylece ABD’de onarım hakkı yasası çıkaran ilk eyalet burası olmuş oldu.
Bu yasa, NY Eyalet Senatosu’nda 59 evet ve 4 hayır gibi ezici bir üstünlükle kabul edilirken, mecliste ise daha muazzam bir üstünlükle (145 evet, 1 hayır) oyuyla onaylandı. Söz konusu yasa Dijital Adil Onarım Yasası olarak adlandırılıyor ve tüm elektronik cihaz şirketlerini kapsıyor. Tüm elektronik cihaz üreticileri, makul koşulları sağlamaları durumunda onarım için kullanıcılara parça satışı yapabilecek.
Bunun yanında şirketlerin, onarım talimatlarını içeren belgeleri de ilgili parçaların yanında kullanıcılara ulaştırması zorunlu olacak.
Dediğimiz gibi Apple gibi bazı firmalar zaten kendin onar programları kapsamında parça ve onarım için gerekli araç satışı yapmaya başladılar. Ancak şu an New York’ta onaylanan ve ilerleyen süreçlerde diğer ABD eyaletlerinde de yürürlüğe girmesi beklenen bu yasa, yalnızca konuyu açıklamaya ve yasal zemine oturtmaya yönelik. Yani tüketiciler için onarımın ne demek olduğunu bu yasa tek başına temsil etmiyor ve müşterilerin onarım sırasında yaptıkları hatalar, ürün garantisini devre dışı bırakacaktır.
Buna benzer bir yasal mevzuat 2012 yılında Massachusetts’de de yürürlüğe girmişti. O zamanlarda üreticiler, eyaletle karşılıklı bir mutabakat imzalamışlardı.
ABD’de her yasa, her eyalette uygulanamıyor, bazı durumlarda bir yasanın, tamamen güncellenmesi veya değiştirilmesi gerekebiliyor. Ancak New York, bahsi geçen yasanın tüm ülkede yayılması için önemli bir başlangıç noktası, yani burada akıllı telefonlarını kendisi onaran kullanıcılar görürsek, ABD’nin diğer eyaletlerinde de buna rastlamak mümkün olacaktır.
AB’nin ise bu konuda bir çalışması olup olmadığını şu an hatırlamıyorum. İlerleyen süreçte oradan da haberler gelir.
Peki siz, “Kendin Yap” onarım programları hakkında ne düşünüyorsunuz?
